Το αψέντι είναι ένα ποτό με ιδιαίτερη ιστορία. Περιτριγυρίζεται από μύθους, απαγορεύσεις και μια ρομαντική αίσθηση που πηγάζει από την ιστορική περίοδο της Μπελ Εποκ ( στα γαλλικά Belle Epoque που σημαίνει “ Όμορφη εποχή “). Το σίγουρο είναι πως ακούγοντας το όνομά του, η σκέψη οδηγείται σε νεράιδες, παραισθήσεις και μια ατμόσφαιρα, σχεδόν, μαγική μάς περικυκλώνει.
Τι είναι το αψέντι;
Το αψέντι είναι προϊόν απόσταξης διαφόρων φυτών και βοτάνων που περιλαμβάνουν τα φύλλα και τα άνθη του είδους Αρτεμίσια το αψίνθιο ή αψινθιά, συνδυασμένα με γλυκάνισο, μάραθο και άλλα βότανα ιατρικής και μαγειρικής χρήσης. Στο πρώτο στάδιο μετά την απόσταξη η περιεκτικότητα σε αλκοόλ μπορεί να ξεπερνάει το 80%, αλλά μετριάζεται προσθέτοντας νερό, οπότε στην τελική του κατάσταση κυμαίνεται μεταξύ του 45% και 74%. Μπορεί να βρεθεί άχρωμο ή και με πράσινο χρώμα που προέρχεται, ιδανικά, από φυσικό χρωματισμό και είναι κι ο λόγος που το όνομα “πράσινη νεράϊδα” ακολουθεί το αψέντι καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας του. Αναφορικά υπάρχουν προϊόντα που έχουν κίτρινο ή λιγότερη έντονη πράσινη απόχρωση λόγω παλαίωσής τους. Η χρήση της αψινθιάς χρονολογείται από την αρχαία Αίγυπτο, ενώ και στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν εκχυλίσματα ή κρασί εμποτισμένο με αψινθιά για ιατρκούς σκοπούς.
Ιστορία
Η δημιουργία του όμως χρεώνεται στον Pierre Ordinaire. O δρ. Ordinaire ήταν γαλλικής καταγωγής ο οποίος κατά την Γαλλική επανάσταση μετακόμισε σε μια μικρή Ελβετική πόλη ονόματι Couvet. Περίπου το 1790 (ή 1792 ανάλογα με τις πηγές) δημιούργησε το αψέντι ως ένα ελιξήριο με βάση το αλκοόλ που θα χρησίμευε στην αντμετώπιση διαφόρων ιατρικών προβλημάτων όπως στομαχικών διαταραχών, ακόμα και της αναιμίας. Λέγεται πως λίγο πριν πεθάνει ο Ordinaire έδωσε την συνταγή του στις αδελφές Ανριόντ και μετά από, περίπου, 5 χρόνια κατέληξε στα χέρια του Henri Louis Pernod (“πατέρα” της γνωστής εταιρείας Pernod), ο οποίος άνοιξε το πρώτο αποστακτήριο για αψέντι στην Ελβετία. Λόγω της μεγάλης απήχησης που είχε στο κοινό όμως, σύντομα οδηγήθηκε στη δημιουργία ενός, ακόμα μεγαλύτερου, αποστακτηρίου στο Pontarlier της Γαλλίας για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση.
Γύρω στο 1840 το ποτό προσφέρεται στους Γάλλους στρατιώτες για να αντιμετωπίσουν την ελονοσία. Αυτοί γυρνώντας στις πόλεις τους μεταφέρουν την “αγάπη” τους για το αψέντι κι έτσι αρχίζει να διαδίδεται ευρέως στη Γαλλία. Σε αυτό βοήθησε η χαμηλή του τιμή,λόγω του χαμηλού κόστους παραγωγής, και μια δραματική μείωση αποθεμάτων κρασιού στη Γαλλία κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Πολύ γρήγορα οι Γάλλοι όλων των οικονομικών και κοινωνικών τάξεων, στράφηκαν στο αψέντι σαν ποτό πρώτης επιλογής οδηγώντας τα καφέ, μπιστρό και μπαρ της εποχής να ονομάσουν την ώρα του “happy hour” στις 17:00 ως την “πράσινη ώρα” σηματοδοτώντας την ροή άφθονου ποτού ως τις βραδινές ώρες.
Ο έρωτας των Γάλλων με το αψέντι διαδόθηκε γρήγορα και σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία, η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ και η Τσεχία. Μάλιστα, η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι οι μοναδικές χώρες που δεν απαγόρευσαν ποτέ την κατανάλωση ή παραγωγή του ποτού αποδεικνύοντας εν μέρει την ιδιαίτερη σχέση τους μ’ αυτό. Ας μην ξεχνάμε πως ένας Ισπανός μπάρμαν, ο Cayetano Ferrer, ήταν ο δημιουργός του μπαρ με το όνομα “The Absinthe Room” το 1874, στη Νέα Ορλεάνη. Ο Cayetano μετέφερε την αγάπη του για το αψέντι κατά τη μετανάστευσή του στις ΗΠΑ, δημιουργώντας ένα μπαρ που θα επισκέπτονταν διάσημοι όπως ο Oscar Wilde, ο Franklin Roosevelt, ο Mark Twain κι ο Frank Sinatra, μεταξύ άλλων. Αξίζει να αναφερθεί πως μέσα σε 4 χρόνια περίπου, υπολογίζεται πως 8 εκατομμύρια λίτρα είχαν εισαχθεί στις ΗΠΑ. Το μπαρ συνεχίζει να υπάρχει με το όνομα “Old Absinthe House” στην οδό Bourbon, ως ιστορικό ορόσημο και υπενθύμιση της πολιτιστικής σχέσης που έχει η Νέα Ορλεάνη με το αψέντι. Μην ξεχνάμε πως το Sazerac, ίσως το πρώτο κοκτέιλ με αψέντι,που ψηφίστηκε ως το επίσημο κοκτέιλ της Νέας Ορλεάνης το 2008 θεωρείται πως δημιουργήθηκε εκεί. Η Τσεχία και ιδίως η Πράγα είναι αρκετά συνδεδεμένες με το αψέντι επίσης, σε σημείο που αρκετοί θεωρούν πως αυτός είναι και ο τόπος προέλευσης του ποτού. Υπάρχουν ενδείξεις πως ήταν τόσο αυξημένη η ζήτηση για αψέντι στην Πράγα, που οδήγησε στη δημιουργία πολλών αποστακτηρίων κατά το τέλος του 19ου και την αρχή του 20ού αιώνα.
Ο έρωτας των Γάλλων με το αψέντι διαδόθηκε γρήγορα και σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία, η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ και η Τσεχία. Μάλιστα, η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι οι μοναδικές χώρες που δεν απαγόρευσαν ποτέ την κατανάλωση ή παραγωγή του ποτού αποδεικνύοντας εν μέρει την ιδιαίτερη σχέση τους μ’ αυτό. Ας μην ξεχνάμε πως ένας Ισπανός μπάρμαν, ο Cayetano Ferrer, ήταν ο δημιουργός του μπαρ με το όνομα “The Absinthe Room” το 1874, στη Νέα Ορλεάνη. Ο Cayetano μετέφερε την αγάπη του για το αψέντι κατά τη μετανάστευσή του στις ΗΠΑ, δημιουργώντας ένα μπαρ που θα επισκέπτονταν διάσημοι όπως ο Oscar Wilde, ο Franklin Roosevelt, ο Mark Twain κι ο Frank Sinatra, μεταξύ άλλων. Αξίζει να αναφερθεί πως μέσα σε 4 χρόνια περίπου, υπολογίζεται πως 8 εκατομμύρια λίτρα είχαν εισαχθεί στις ΗΠΑ. Το μπαρ συνεχίζει να υπάρχει με το όνομα “Old Absinthe House” στην οδό Bourbon, ως ιστορικό ορόσημο και υπενθύμιση της πολιτιστικής σχέσης που έχει η Νέα Ορλεάνη με το αψέντι. Μην ξεχνάμε πως το Sazerac, ίσως το πρώτο κοκτέιλ με αψέντι,που ψηφίστηκε ως το επίσημο κοκτέιλ της Νέας Ορλεάνης το 2008 θεωρείται πως δημιουργήθηκε εκεί. Η Τσεχία και ιδίως η Πράγα είναι αρκετά συνδεδεμένες με το αψέντι επίσης, σε σημείο που αρκετοί θεωρούν πως αυτός είναι και ο τόπος προέλευσης του ποτού. Υπάρχουν ενδείξεις πως ήταν τόσο αυξημένη η ζήτηση για αψέντι στην Πράγα, που οδήγησε στη δημιουργία πολλών αποστακτηρίων κατά το τέλος του 19ου και την αρχή του 20ού αιώνα.
Αν έπρεπε να διαλέξουμε μια ιστορική περίοδο που επηρεάστηκε από το αψέντι, αυτή αδιαμφισβήτητα θα ήταν η εποχή της Μπελ Επόκ που διήρκησε από το 1871 έως την αρχή του 1ου παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη. Ήταν μια εποχή που παρατηρήθηκε μεγάλη τεχνολογική πρόοδος και πολλές αλλαγές σε κινήματα της τέχνης. Είναι τόσο μεγάλο το πλήθος λόγιων και καλλιτεχνών που κατανάλωναν αψέντι θεωρώντας πως τους βοηθά να απελευθερώνονται και να αντιλαμβάνονται μια διαφορετική διάσταση και πραγματικότητα, που θα μπορούσαμε να πούμε πως αν ένα έργο προέρχεται από εκείνη την περίοδο, τότε είναι επηρεασμένο από το αψέντι. Οι Ernest Hemingway, Charles Baudelaire, Amedeo Modigliani, Oscar Wilde, Vincent Van Gogh, Pablo Picasso,Edgar Allan Poe, Lord Byron, Marcel Proust, Henri de Toulouse-Lautrec, James Joyce, Alfred Jarry είναι μόνο κάποιοι από τους γνωστούς καταναλωτές του και αρκετά από τα έργα τους έχουν αναφορές ή επηρεάστηκαν από το αψέντι. Ο Picasso κι ο Van Gogh για παράδειγμα έκαναν πίνακες με θέμα τους το αψέντι, ενώ διάφοροι ιστορικοί λένε πως οι περίεργοι πίνακες του Van Gogh και η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του, ήταν αποτελέσματα της αγάπης του για το αψέντι. Όπως και να έχει ήταν μια περίοδος που η κατανάλωση του χαρακτηρίστηκε από την υπερβολή για τα “παιδιά” του Decadence.
Αυτή η υπερβολή φαίνεται πως ξεκίνησε και την πορεία της πτώσης για το αψέντι. Διάφορα εγκλήματα και κατανάλωση ναρκωτικών συνδέθηκαν με αυτό. Οι συντηρητικοί της εποχής ξεκίνησαν πόλεμο εναντίον του κατηγορώντας το, ως εθιστικό και παραισθησιογόνο λόγω της θυϊόνης που περιέχει (Η θυϊόνη είναι μια νευροτοξίνη που σε μεγάλες ποσότητες έχει ιδιότητες παραισθησιογόνου, αλλά συναντάται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο αψέντι). Θεωρείται πως ο ανταγωνισμός με τους παραγωγούς κρασιού βοήθησε στο να ξεκινήσει μια καμπάνια εναντίον του και να επηρεάσει την κοινή γνώμη. Θεωρήθηκε η αιτία διαφόρων ιατρικών προβλημάτων όπως σπασμοί, τρέλα, αϋπνία, επιληψία, ξεχνώντας ουσιαστικά πως κάποιες δεκαετίες πριν το θεωρούσαν λύση για αρκετές ασθένειες. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε με την υπόθεση του Jean Lanfray, ενός Ελβετού ο οποίος κατά την διάρκεια ενός μεθυσιού του, δολοφόνησε την έγκυο γυναίκα του καθώς και τα δύο παιδιά του. Παρόλο που ο Lanfray ήταν αλκοολικός και τη συγκεκριμένη μέρα είχε καταναλώσει περισσότερο κρασί και ποτά από όσα αντέχει ένας μέσος άνθρωπος σε μια εβδομάδα, δόθηκε μεγάλο βάρος στο αψέντι που είχε καταναλώσει. Η κοινή γνώμη είχε επηρεαστεί αρνητικά και θεωρούσε πιο επικίνδυνους αυτούς που έπιναν αψέντι σε σχέση με τους υπόλοιπους πότες. Το Βέλγιο και η Βραζιλία απαγόρευσαν το αψέντι το 1906 κι ακολούθησαν η Ολλανδία το 1909, η Ελβετία το 1910, οι ΗΠΑ το 1912 και η Γαλλία το 1914. Λόγω της απαγόρευσης μειώθηκε και η ζήτηση οπότε και η παραγωγή σχεδόν σταμάτησε μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Η αναβίωση του ήρθε στη δεκαετία του 1990. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε απαγορευτεί ποτέ, αφού δεν ήταν ποτέ ιδιαιτέρως δημοφιλές, κι έτσι άρχισε η εισαγωγή του. Βέβαια εκείνη την εποχή οι μάρκες που πωλούνταν προέρχονταν απο την Τσεχία, την Ισπανία και την Πορτογαλία και θεωρούνταν αρκετά υποδεέστερες από το πρωτότυπο προϊόν. Το 2000 είναι η χρονιά που σηματοδοτεί την επιστροφή της Γαλλίας στην απόσταξη και πώληση αψεντιού με την La Fee Absinthe, μετά από, σχεδόν, 86 χρόνια από την απαγόρευση του. Στα επόμενα χρόνια όλο και πιο πολλές χώρες απέσυραν την απαγόρευση του και είναι πια νόμιμο προϊόν, με τους νόμους παραγωγής του να διαφέρουν από χώρα σε χώρα και να εστιάζουν κυρίως στην ποσότητα θυϊόνης που περιέχεται στο αψέντι ( για τις ΗΠΑ το όριο είναι 10mg/kg και για την Ευρωπαϊκή ένωση 35 mg/kg ).
Τρόπος Κατανάλωσης
Αφού πια είναι νόμιμο κι εύκολο να προμηθευτείς αψέντι, ας αναφερθούμε και λίγο στους τρόπους που μπορεί να το απολαύσει κανείς. Υπάρχουν αρκετά κλασικά κοκτέιλ που έχουν αναβιώσει, καθώς και νέες δημιουργίες που επαναφέρουν πιο έντονα στο προσκήνιο το αψέντι και μπορείτε να δοκιμάσετε. Αλλά ας ρίξουμε μια ματιά στον παραδοσιακό τρόπο κατανάλωσης αψεντιού.
- Παραδοσιακά σε ένα ποτήρι ρίχνουμε το αψέντι ( περίπου 45ml )
- Τοποθετούμε ένα ειδικό, για το σερβίρισμα αψεντιού, κουτάλι-σπάτουλα με έναν κύβο ζάχαρης
- Πάνω στον κύβο ζάχαρης στάζουμε αργά παγωμένο νερό ώστε να διαλυθεί η ζάχαρη μέσα στο ποτό
- Το νερό που ρίχνουμε, για την αραίωση ουσιαστικά, του αψεντιού μπορεί να είναι από 3 έως και 5 φορές περισσότερο από το αψέντι
Επίσης μπορούμε αν θέλουμε να μην χρησιμοποιήσουμε καν ζάχαρη ( στην Ελβετία τείνουν να αραιώνουν απλά το αψέντι με παγωμένο νερό ). Η ποσότητα νερού που θα χρησιμοποιήσετε εξαρτάται τόσο από το γούστο σας, όσο κι από τους αλκοολικούς βαθμούς του αψεντιού που δοκιμάζετε καθώς και την αντοχή σας στο αλκοόλ. Πάντως τονίζεται το νερό να είναι πολύ παγωμένο. Ιδανικά πρέπει να παρατηρήσετε το φαινόμενο της θόλωσης καθώς αραιώνεται το αψέντι με το παγωμένο νερό ( το ίδιο φαινόμενο που παρατηρούμε και στο ούζο ). Αν παραμείνει ίδιο το χρώμα, συνήθως είναι ένδειξη χαμηλότερης ποιότητας και χημικού χρωματισμού του αψεντιού. Αναφορικά θα πω πως οι μέθοδοι με φωτιά είτε στον κύβο ζάχαρης, είτε στο αψέντι δεν αποτελούν παραδοσιακούς τρόπους κατανάλωσης. Εμφανίστηκαν κατά την αναβίωση του αψεντιού και σκοπός τους ήταν ο εντυπωσιασμός των πελατών κι ενίοτε η απόκρυψη της χαμηλής ποιότητας του ποτού.
Όποια κι αν είναι η δική σας επιλογή κατανάλωσης της “πράσινης νεράιδας”, να θυμάστε πως πρόκειται για ένα ποτό με πολλούς αλκοολικούς βαθμούς οπότε και χρειάζεται την ανάλογη προσοχή στην ποσότητα που θα πιείτε, αν θέλετε βέβαια να παραμείνει μια ευχάριστη εμπειρία. Καλή σας διασκέδαση!!
